Anno 2012 is er niet veel meer over van de eens zo vertrouwde lipiden hypothese waarin verzadigd vet causaal gecorreleerd wordt met hart- en vaatziekten (HVZ).
Naast de lipiden hypothese is er ook nog de ‘Diet heart hypothesis’, die vaak verward wordt met de lipiden hypothese. In het kort:
- Lipiden hypothese: Hoge spiegels cholesterol in het bloed veroorzaken HVZS
- Diet-heart hypothesis: Verzadigd vet in de voeding veroorzaakt HVZS
Hier een link voor een blog over deze verwarring.
De eens zo populaire “magere” cultuur waarbij de slechte volvette boter en melk vervangen moesten worden door plantaardige margarines en magere producten of koolhydraten is tergend langzaam op zijn retour.
Het oude advies ‘vervang vet door koolhydraten’ heeft overigens compleet averechts uitgepakt, zie hieronder wat het Amerika bracht:
Een hypothese is een veronderstelling in de wetenschap, een stelling die (nog) niet bewezen is en dient als het beginpunt van een theorie.
De drie punten van de “lipiden hypothese” zijn:
- Cholesterol en of vet in het diëet leidt tot meer cholesterol en of vet in het bloed
- Cholesterol en of vet in het bloed veroorzaakt plaque vorming (fatty streak), voorloper van hart- en vaatziekten
- Cholesterol en of vet in het dieet veroorzaakt hart- en vaatziekten.
Klinkt eenvoudig, maar het is wetenschappelijk slecht onderbouwd. Er is een geen wetenschappelijk onderzoek dat punt 1 ondersteunt, punt 2 wordt slechts magertjes ondersteund, maar toch zijn we er al decennia lang van overtuigd dat punt 3 waar is. Paradigma’s blijken uiterst hardnekkig, blijkens het feit dat het productschap margarine vetten en oliën (voorheen voorlichtingsbureau margarine vetten en oliën) en het voedingscentrum op het moment van dit schrijven de bovenstaande leus nog steeds op hun websites hebben staan.
Verder hebben we nog de recent afgeronde voedselconsumptie peiling van het RIVM , die vrolijk doorgaat met hetzelfde wijsje. Op pagina 87, onder het hoofdstuk ‘aanbevelingen’, komen we de volgende mantra tegen:
AAAUUUUMMMM ….
“Create a more healthy fatty acids profile by lowering energy derived from saturated fatty acids. For example, by taking more low-fat choices from the food groups ’Dairy products’ and ’Meat and meat products’. In the food group ’Fat’ the consumption of products with a more favourable fatty acid composition should be encouraged”.
Om manipadmé hum …
Zoals wetenschapsfilosoof T.S. Kuhn opmerkte in zijn beroemde werk “The Structure of Scientific Revolutions (1962)”, gaat een paradigmawisseling vaak gepaard met verzet uit de gevestigde orde, De gevestigde orde raakt niet zozeer overtuigd van het nieuwe denkbeeld, maar ze worden vanzelf obsoleet naarmate de nieuwe generatie wetenschappers “opgroeit”met het nieuwe denken De vijf stadia van Kübler-Ross (ontkenning, protest, onderhandelen, depressie, aanvaarding) zijn zeertoepasbaar in de verwerking van verlies, maar zijn ook zichtbaar aanwezig bij de gevestigde wetenschappers tijdens een paradigmashift. Op het gebied van verzadigd vet en HVZ zijn onlangs wetenschappelijke publicaties uitgekomen die enkele jaren geleden ondenkbaar waren. Ze benadrukken de heersende misvattingen en simplificaties op het gebied van de relatie tussen verzadigd vet en HVZ. (Ik heb in onderstaand citaat het één en ander onderstreept, dat mag eigenlijk niet maar ik doe het toch).
Dietary Fat and Coronary Heart Disease: Summary of Evidence from Prospective and Randomised Controlled Trials
“The available evidence from cohort and randomised controlled trials is unsatisfactory and unreliable to make judgement about and substantiate the effects of dietary fat on risk of CHD. The null results of the observational studies of dietary lipids and CHD do not negate the importance of the underlying associations, but reflect the combined effects of limitations of dietary assessment methods, inadequate numbers of participants studied and the prolonged follow-up of individuals. Furthermore, the evidence from cohort studies of dietary intake of fats and CHD is mostly unreliable (with a few exceptions) because most studies have ignored the effects of measurement error and regression dilution bias. Few studies attempted to measure the within-person variability or reproducibility of thecategorizations of dietary fat when assessing these associations. Hence, the null results are very likely to result from regression dilution bias and confounding of 1 nutrient by another”
Dat is een heel mond vol tekst, maar Regression Dilution Bias betekent zoiets als “We hebben de grafieken kloppend gemaakt met de gewenste resultaten”
Dan hebben we nog het volgende uit 2010 :
Meta-analysis of prospective cohort studies evaluating the association of saturated fat with cardiovascular disease A meta-analysis of prospective epidemiologic studies showed that there is no significant evidence for concluding that dietary saturated fat is associated with an increased risk of CHD or CVD.
Lang voordat deze recente onderzoeken waren gepubliceerd waren er al wetenschappers die hun twijfels trokken bij de logica achter het dogma ‘verzadigd vet verhoogt cholesterol en dus ook de kans op hart- en vaatziekten’. Een belangrijke “speler” daarin is arts Uffe Ravnskov, schrijver van het boek “De Cholesterol Lleugen” die al veel eerder aanmerkingen had op de “vethetze”. In 1998 concludeerde hij in “The questionable role of saturated and polyunsaturated fatty acids in cardiovascular disease” het volgende; “harmful effect of dietary SFA and the protective effect of dietary PUFA on atherosclerosis and CVD are questioned.
De data die verzadigd vet met hart en vaatziekten moet verbinden is al sinds de start van deze onderzoeken zeer inconsequent, soms is verzadigd vet juist een beschermende factor tegen HVZ. Onderstaande tekst komt uit het artikel van Melchior Meijer: Linolzuur, goed voor hart en bloedvaten.
“Dat begon al bij de grondlegger Ancel Keys die met de zeven landen studie (het waren er eigenlijk meer maar die pasten niet in het plaatje) de eerste stappen zette naar de vethetze.
Toen Keys zijn ingeving kreeg, waren er al 22 landen op precies dezelfde manier onderzocht. In 16 van de 22 landen vonden de onderzoekers geen of zelfs een sterk omgekeerd verband. De Zwitsers zagen hun alsmaar toenemende gebruik van dierlijk vet bijvoorbeeld gepaard gaan met een scherpe afname van het aantal hartinfarcten”
Het internet; wat een prachtige bron van informatie. Meesterblogger dokter Eades trakteerd ons op leuke feiten rondom Ancel Keys en Jack LaLanna (ja,het is inderdaad die man van de Tell Sell sapcentrifuge reclames). In dit zwart wit Filmpje gaat Jack in op het probleem “suikerverslaving”. Zeker de moeite waard om helemaal te kijken, het enige wat ik kan bedenken na het zien van dat filmpje is: “hadden we maar naar Jack geluisterd”.
Nu krijgt Ancel Keys in bijna ieder blog de schuld voor het feit dat je geen gebakken eieren met spek meer mocht eten in de ochtend, maar ik sluit me aan bij het uitstekende verhaal van meesterblogger Denise Minger. Ancel keys heeft zich volgens velen schuldig gemaakt aan ‘cherry picking’, hetgeen weinig met seizoenarbeid te maken heeft, en alles met het selectief filteren van wetenschappelijke data om zo alleen nog over te houden wat het uitganspunt van het onderzoek ondersteunt.)
Bovendien is er nog iets raars aan de hand met de studie van Keys: hij baseerde de inname van de hoeveelheid verzadigde vetten op cijfers die hij kreeg van de verenigde naties. Deze cijfers gaven de import, export en produktie van voedsel weer per land, maar waren slechts een grove indicatie van de werkelijke consumptie; het is immers onbekend hoeveel voedsel in de prullenbak belandt. In Nederland verdwijnt ruim 40 kilo eetbaar voedsel per persoon in de afvalbak per jaar (=150 euro per persoon).
Het volgende plaatje laat zien hoe Ancel Keys zijn favoriete landen uitpikte om zijn punt (“hoe meer verzadigd vet wordt geconsumeerd, hoe meer HVZ”) kracht bij te zetten:
Maar voordat we deel 1 van deze vette blog afsluiten ook nog even een quote van Ancel Keys, die ook vandaag de dag nog als een huis staat:
“From these animal experiments only, the most reasonable conclusion would be that the cholesterol content of human diets is unimportant in human atherosclerosis.”
Kunnen we dat nog even herhalen voor de fabrikanten van cholesterolverlagers?
In deel 2 zullen we verder gaan met het ontkrachten / uitpluizen van de overleden vethetze.
Leuke blog !, filmpje van jack is erg goed.